Analyse Europese verkiezingen: veel overeenkomsten in grensregio

Nu het stof van de Europese verkiezingen is neergedaald en de cijfers voor zich spreken vallen er, zeker als je ook bij de buren over de grens gaat kijken, een paar dingen op. Zo blijken ons eigen Midden-Limburg en de Belgische grensregio op eenzelfde wijze af te wijken van het landelijke beeld.

PvdA-GroenLinks werd landelijk de grootste bij de stembusslag. Aan Vlaamse zijde was dat de Vlaams-nationalistische N-VA. Echter zowel in Midden-Limburg als in de Belgische grensgemeenten moest de uitzondering op de landelijke trend in een andere richting worden gezocht, namelijk respectievelijk bij de PVV en Vlaams Belang. En op die uitzonderingspositie viel haast in spiegelbeeld nog een uitzondering op een uitzondering op. Want zowel in het Belgische Kinrooi als in het Nederlandse Weert, Nederweert en Leudal ging de overwinning namelijk naar het christendemocratische kamp. En dat had weer alles te maken met de aanwezigheid van een lokale tenor, zowel aan deze als gene zijde.

Aan Belgische zijde heette die landbouwminister Jo Brouns, afkomstig van Kinrooi en uitkomend voor CD&V. Zijn Nederlandse equivalent schrijft zich Jeroen Lenaers, lid van het CDA, en afkomstig uit Stramproy. Bijna buren dus. Toch zullen beide heren elkaar niet snel in het Europees Parlement kunnen begroeten, simpelweg omdat Brouns geen kandidaat is voor dat Europees Parlement. En dat heeft weer te maken met “de moeder aller verkiezingen” aan Belgische zijde. Want ofschoon er ook voor Europa werd gestemd, ging bijna alle aandacht er naar het Vlaamse en het nationale parlement, die zondag eveneens nieuw verkozen werden. Jo Brouns was daarbij alleen kandidaat voor het Vlaams parlement. Maar wie op Brouns stemde, koos veelal ook voor CD&V bij het nationale parlement en Europa. Dat gekoppelde stemgedrag was voor de krant Het Belang van Limburg reden om te pleiten die Europese verkiezingen voortaan maar weer apart te organiseren: “Europa is te belangrijk geworden om die verkiezing in de slipstream van de nationale verkiezingen te houden”.

Terug naar de eigenlijke overwinnaars in de grensregio, PVV en Vlaams Belang. Hebben Nederlands- en Belgisch Limburgers dezelfde reden voor hun keuze? Voor de PVV geldt natuurlijk voor een stuk dat boegbeeld Geert Wilders als Venlonaar ook van de streek is, alhoewel ook Wilders niet op de kandidatenlijst voor Brussel stond. Aan Belgische zijde werd ondertussen driftig de analyse gemaakt. In opinieblad Knack stelt communicatiedeskundige Noël Slangen dat het van oorsprong nogal stedelijk gerichte extreemrechtse Vlaams Belang de focus meer op het landelijk gebied gelegd heeft, waaronder de landbouw. Dat zou de reden kunnen zijn dat landbouwminister Brouns enkel in thuisgemeente Kinrooi de grootste werd en nergens anders. Politiek verslaggever Luc Moons van TV-Limburg komt tot een soortgelijke conclusie.

Is de landbouw dan ook aan Nederlandse zijde reden voor een Europastem voor de PVV? Verschil met Vlaanderen is in elk geval dat er aan Nederlandse zijde voor de ontevreden landbouwkiezer er inmiddels een gevestigd alternatief is, namelijk de BBB. Dat maakt de kans minder groot om omwille van die reden op de PVV te stemmen. De gevoelde achterstelling van het aan beide kanten van de grens gelegen landelijke gebied, nog even los van de landbouw, zou dan weer een overeenkomst kunnen zijn qua onvrede. Conclusie mag in elk geval zijn dat de beide regio’s weliswaar op eenzelfde wijze afwijken van de landelijke trend, maar of daar ook exact dezelfde reden aan ten grondslag ligt blijft in afwachting van nader onderzoek nog even de vraag.

Tot slot: aan de Duitse zijde bleken de uitslagen in Kreis Heinsberg, Kreis Viersen en Stadt Mönchengladbach nagenoeg in lijn met het landelijke Duitse beeld, een grote overwinning voor de christendemocratische CDU, verlies voor de regeringspartijen en een score van 10-15% voor het extreemrechtse AfD.