Nieuwe rol voor Hessels bij veiligheidsregio: ‘Denk niet dat overheid bij crisis alles regelt’

“Als alles uitvalt, moeten mensen zichzelf kunnen redden.” Dat zegt burgemeester Jos Hessels van Echt-Susteren, sinds vrijdag de nieuwe portefeuillehouder Bevolkingszorg bij de Veiligheidsregio Limburg-Noord. Hij gaat gemeenten adviseren hoe ze inwoners kunnen ondersteunen in crisissituaties, zoals langdurige stroomuitval.

De portefeuille Bevolkingszorg was een tijdje niet ingevuld. Onwenselijk, zo vond de Veiligheidsregio vanwege de veranderde veiligheidssituatie in Europa. Daarom is de functie nu als belangrijk onderdeel van de crisisstructuur nieuw leven ingeblazen. Drie burgemeesters hadden zich gemeld voor de functie. Uiteindelijk is Hessels, Limburgs langstszittende burgemeester, voorgedragen. Hij moet al voor het einde van dit jaar met een eerste plan komen. “Langer kunnen we niet meer wachten.”

Stroomuitval meest reële scenario

Volgens Hessels is bevolkingszorg actueler dan ooit. “Ik verwacht hier geen overvliegende raketten. Het meest voor de hand liggend is stroomuitval. Van een hele batterij aan hackers uit Rusland, China, Iran, of wie het ook is, kun je een langdurige stroomuitval hebben. Dan vallen ook communicatiekanalen uit zoals het internet en het mobiele netwerk.”

Mensen moeten zichzelf dan een paar dagen kunnen redden, zo vindt hij. Totdat de overheid de stroom weer op orde heeft. Paniek is daarbij het grootste gevaar, zegt Hessels. “De belangrijkste oorzaak van paniek is geen informatie: waar kan ik terecht, hoe lang gaat het nog duren? We zijn in Echt-Susteren een systeem aan het ontwikkelen dat in iedere kern communicatie komt op zo’n moment.”

Ouderwetse portofoons

“Je moet terug naar de eenvoud. We hebben bijvoorbeeld ouderwetse portofoons gekocht met een eigen frequentie. En ook grote antennes, die staan nu op het gemeentehuis en worden getest. Wij willen dat alle gemeenschapshuizen bemenst worden in een crisis en dat onze medewerkers hiernaartoe gaan en met een portofoon en contact houden met het gemeentehuis.”

Het is een voorbeeld van hoe een gemeente zich voorbereidt op zulke situaties. Het is de nieuwe taak van Hessels om andere gemeenten in de regio handvatten te geven. Het is vervolgens aan een gemeente om er zelf mee aan de slag te gaan. “Er zullen gemeenten zijn die vooroplopen, maar ook die afwachten. Dat is hun eigen verantwoordelijkheid.”

Bangmakerij

Hij vindt dat mensen zelfredzamer mogen zijn. “Mensen denken bij een noodsituatie al snel: de overheid regelt het wel. We zeggen nu al: bereid je voor op zeker 72 uur zonder hulp, misschien zelfs een week. Zorg dat je drinkwater hebt en contant geld. De overheid kan niet voor iederen eten en drinken regelen. Dat kan gewoon niet.”

Hessels is zich ervan bewust dat niet iedereen de adviezen van de overheid serieus neemt, of het als bangmakerij bestempelt. “Ik hoop dat ze gelijk hebben, want dan komt er geen crisissituatie. Maar als je gewoon echt niet wilt, dan zul je op de blaren moeten zitten als het wel zover is.”

Hij haalt een recent voorbeeld aan. “Twee weken geleden viel in Echt de stroom uit. Dat gaf goed aan als de stroom anderhalf uur uitvalt, mensen zich al afvragen wat ze moeten doen. Ze zeiden toen bij de burgemeester brandt het licht wel nog, maar ik had lampen op batterijen in huis.”

Bewustwording

Als voorbeeld van bewustwording noemt de burgemeester een medewerker van de gemeente. Ze was net moeder geworden en raakte bij een overleg over crisisscenario’s ‘helemaal in tranen vanwege de angst’, aldus Hessels. “Een dag later kwam ze terug en had ze het met haar man besproken. Ze wist nu wat ze met de kleine moest doen en zei dat ze niet in paniek zou raken, mocht het gebeuren.”

Tot slot wil Hessels een duidelijke boodschap meegeven: “Geen paniek en wees verstandig. Zorg dat je in huis hebt wat je nodig hebt voor een paar dagen, totdat overheid alles weer in hand heeft en systemen kan overnemen.”