Strijden voor vrijheid zit in de genen van Leon Heber

“Koester wat je hebt: vrijheid, vrede en democratie”, zegt Leon Heber bij het oorlogsmonument bij de sluis van Linne, vlakbij buurtschap Osen. Heber weet waar hij over spreekt. Zijn familie heeft voor zaken die nu zo gewoon lijken gestreden en het hoogste offer gebracht. En ook hijzelf heeft letterlijk gevochten voor dezelfde idealen.

We hebben afgesproken bij het monument voor een gesprek. “Ik weet er wel iets van”, zegt hij door de telefoon. En dat klopt, Leon Heber weet als een militair historicus te vertellen hoe en waar in de regio is gevochten om het nazi-monster te verjagen. Maar zeker zo interessant is zijn eigen levensverhaal. Dat maakt duidelijk waarom hij wil dat we blijven herinneren, waarom we bewust moeten blijven dat vrijheid en democratie kwetsbaar zijn en we ze moeten koesteren.

We vieren onze vrijheid en herdenken de doden op 4 en 5 mei. VML Nieuws bezocht in aanloop daarnaartoe een aantal monumenten in onze regio die daaraan herinneren. Wie waren de mensen? En wat is er gebeurd dat we ons na al die jaren moeten blijven herinneren?

Mitrailleurnesten

“Er is hier heel hard gevochten”, vertelt Heber. “In verschillende operaties wilden de Britten de Duitsers naar de oostkant van de Maas krijgen. Maar zoals bekend waren de Duitsers eind 1944 en begin 1945 weliswaar zwaar aan de verliezende kant, maar van opgeven was geen sprake. Daarom zijn hier in de directe omgeving tientallen jongemannen gesneuveld. Hier bij de sluis alleen al moesten vier mitrailleurnesten opgeruimd worden. In totaal zijn alleen hier bij Osen 24 jongemannen gesneuveld. Die harde strijd tijdens een werkelijk ijskoude winter, die wordt hier herinnerd. En ik moet het zeggen: extra eer naar het 45th Commando Royal Marines, die grote offers hebben gebracht maar niet op de steen staan. Dat is wat mij betreft een vergissing.”

Tekst gaat verder onder de foto

Dat Leon Heber zich geroepen voelt om het verhaal te vertellen, zit in eigen ervaringen en in zijn familiegeschiedenis. “Mijn opa en vader zaten in het verzet. Opa is in september 1943 opgepakt en via onder meer concentratiekamp Dachau uiteindelijk in kamp Mauthausen vergast. Opa en oma hebben postuum van Charles de Gaulle de Légion D’Honneur ontvangen voor hun acties, waaronder het onderbrengen en meehelpen om Franse parachutisten veilig naar Frankrijk te krijgen.”

Straatgevechten

Die achtergrond, het bereid te zijn zelfs te sterven voor je idealen, maakte grote indruk op de jonge Leon Heber. Hij gaat het leger in en wordt uitgezonden naar het Midden-Oosten, als VN-militair. Om de situatie daar te stabiliseren en de strijdende partijen uit elkaar te houden. “Ik heb gezien wat het ontbreken van een rechtsstaat, vrijheid en democratie kan voortbrengen. Ik heb straatgevechten meegemaakt en heb zelfs een schijnexecutie ondergaan. Dat is iets wat je echt nooit meer vergeet.”

Heber heeft in zijn latere leven die soms verschrikkelijke ervaringen omgezet in een rol als ambassadeur van vrijheid en democratie. Hij vertelt zijn verhaal op basisscholen met een duidelijke boodschap erbij. “Ik heb feitelijk mensen verloren omdat de democratische kernwaarden ontbraken. Die ze niet eens gekend hebben. Vergeet het niet, het zijn alleen wij die zo’n langdurige periode van vrede en veiligheid hebben meegemaakt. In grote delen van de wereld en in grote periodes van de geschiedenis was dat helemaal niet zo. Wees je daar meer bewust van en koester het.”